Мейіргер ісі

Білім алушы белгіленген біліктілік деңгейінің білім беретін оқу бағдарламасын игеру нәтижесінде тұтас оқу-тәрбиелік үрдісінің барысында қалыптасқан базалық құзіреттіліктерге ие болуы тиіс:

Базалық құзыреттілік, біртұтас білім беру процесінің барысында түзілетін тиісті кәсіптік біліктілік деңгейі:

– игеруі тиіс: мәтіндерді аудару үшін лексикалық, грамматикалық минимумдарды, баяндама құрастыруды, кеңес беруді, кәсіптік тақырыптарға арналған талқылауларға қатысуды;

– білуі тиіс: компьютер құрылысын, қызметін, осы заманғы медицинада қолданылуын, интернет жүйесін, қолданбалы және стандартты бағдарламалармен жұмыс істеуді және оларды кәсіби қызметінде пайдаланылуды;

– экономикалық теорияның жалпы ережелерін экономика негіздерін, елдегі және елден тыс экономикалық жағдайларды білу;

– әлеуметтік философия туралы – қоғам туралы ғылым ретінде, оның дамуын, материалдық және рухани бірлігін, сонымен қатар қоғамның рухани өмірі мен және медицинамен байланысы туралы мәліметтерді білу;

– Биологиялық мембраналардың физико-химиялық ерекшеліктерін, мембрпаналардың құрамы мен қасиеттерін, жүректің биофизикалық жұмыс заңдылықтарын, жарықтың биологиялық құрылымдары мен өзара әсерлесуінің физикалық ерекшеліктерін капиллярлық құбылыстарды білу;

– негізгі психологиялық процестердің және жеке тұлғаның даму заңдылықтарын білу;

– дәрілік заттардың фармакодинамикасын және фармакокинетикасының негізгі заңдылықтарын білу;

– саяси жүйелер мен саяси режимдер туралы, саясаттың адами өлшемдері туралы ұғымдарға ие болу;

-өмірдің пайда болуы және дамуының жалпы заңдылықтарын, қалыпты және патологиялық жағдайдағы организмнің тіндері мен жасушалардың, ағзалары мен жүйелерінің құрылысын және функцияларын, жұмыс кезіндегі адамның топографо анатомиялық ерекшеліктерін білу;

– беткейлік құбылыстарының физика-химиялық заңдылықтарын және тірі организмнің бытыраңқы жүйелерін білу. Биогендік элементтер туралы түсінікке ие болу;

– органикалық қосылыстардың құрылысын және қасиеттерін білу. Тірі организмде жүріп жатқан маңызды үрдістердің химиялық және физико-химиялық аспектілерін және әр түрлі реакциялардың негіздеу;

—аурулардың негізгі симптомдары мен синдромдарын білу. Ересек адамдармен балалардағы ішкі ағзалары мен жүйелерінің;

— хирургиялық ауруларды;

— жұқпалы ауруларды;

— акушерия және гинекологияны;

– денсаулық сақтау және ұйымдастыру құрылымдарының, емдеу-профилактикалық және санитариялық-эпидемиологиялық мекемелердің дамуы туралы нормативтік-құқықтық құжаттарды білу;
– ерітінділердің құрамын анықтау әдістерін, ерітінділердің коллигативтік қасиеттерін және организмдегі рөлін бөлу;

– организмнің ағзалары мен жүйелерінің, тіндері мен жасушаларының құрылысын және олардың жіктелуін білу;

– рецепттер жаза білу, грек-латын текті терминдердің мағынасын түсіндіру;

– аурухана ішілік жұқпалы аурулардың симптомдарын анықтау, ЕСМ-де инфекциялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету;

– қоғамда адамдар арасындағы қатынастарды реттеудің адамгершілік нормаларын, диалектикалық дамудың негізгі заңдарын және заңдылықтарын білу, практикалық қызметте негізгі түсініктер мен заңдардың күшін қолдану;

– қышқылдық-негіздік тепе-теңдікті және ағзадағы буферлік жүйенің мәнін білу;

– өз денсаулығына ұқыпты қатынас жасауға, физикалық дайындықта, физикалық және психикалық қасиеттерін тұтас дамытуда, дене шынықтыру құралдарын салауатты өмір салтын ұйымдастыруда пайдалану қажет-тілегіне, білім мен тұрақты дағдыларға ие болу;

– Қазақстан тарихын үйрену барысында тарихи оқиғаларды, көріністерді, беталыстарды әділ талдау дағдыларына ие болу;

– термодинамика және термохимияның негізгі заңдылықтарын игеру;

– тұқым қуалайтын аурулардың типтерін және формаларын анықтау әдістемесін игеру және алған білімдерін клиникалық және лабораториялық пәндерді үйрену кезінде қолдану;

– дүниенің және аумақтардың негізгі мәдени-тарихи орталықтары, этикалық құндылықтар, мәдениеттердің формалары және типтері туралы түсінікке ие болу;

– жұмыс орнының еңбекті қорғау, өндірістік санитария, инфекциялық және өрт қауіпсіздігін ескере отырып ұйымдастыра білу;

– ежелгі дәуірден осы заманға дейінгі медицина тарихын, Шығыс, Батыс Еуропа, Ресей және Қазақстанның көрнекті медицина қайраткерлері туралы тұтас түсінікке ие болу.

2. Кәсіби құзыреттілік:

– адам денесінің құрылысынан хабардар болу; адам денесінің негізгі остері мен жазықтығын анықтау;

ағзалардың, қан және лимфа жүйелерінің проекциялары мен шектерін табу;
– аспаптарды қолдана отырып, тәжірибелер жасау, химиялық экспериментті анализдеу, иондық алмасу теңдігін және тотығу-қайта тіктеу реакцияларын құру, органикалық заттардың функционалдық топтары бойынша құрылымдық формаларын, органикалық заттардың классының концентрациясы, түрлері мен сапалық реакциясы класстарына қарапайым есептеулер жүргізе алуы тиіс;

– лабораториялық зерттеулер жүргізуге жұмыс орнын дайындай білу;

– лабораториялық зерттеулер жүргізу, алынған мәліметтерді тіркей білу;

– биологиялық жүйелерді зерттеу үшін негізгі медициналық аспаптар мен аппараттар топтарын қолдана білу;

– пайдаланған материалдың қайта өңдеуді, пайдаланған лабораториялық ыдыстарды, құрал-саймандарды, жеке басын қорғау заттарын зарарсыздандыру және залалсыздандырылуын жүргізе білу;

– мамандыққаидеген тұрақты, оң көзқарасты қалыптастыра білу. Тиімді қарым-қатынас дағдыларын дамыта білу. Салауатты тұлға қалыптасуына себебін тигізе білу;

-асептика мен антисептика ережелерін сақтауды білу;

– халық ішінде гигиеналық тәрбие жұмысын жүргізе білу;

– әртүрлі концентрациялық ұқсас және нақты ерітінділерді залалсыздандыруға тығындар және тампондар, ыдыстарды дайындауды іске асыра білу.

3. Арнайы құзыретілік:

4S09140101 – «Медициналық лаборант» тиіс:

– көмірсулардың, липидтердің, ақ уыздық дәруминдердің және ферменттердің негізгі өкілдерінің рөлін, жіктелуін және қасиеттерін білу;

– патологиялық материалды зерттеу және одан әрі зарарсыздандыруын жүргізу. Әрбір анализдің диагностикалық маңызын түсіну;

– микроскоппен жұмыс істеу, гистологиялық техниканың негізгі әдістерін пайдалана білу;

– қарапайымдылардың, гелминттердің, буынаяқтылардың дамуының әр түрлі кезеңінде паразиттік типтерін анықтай алу;

– зерттеуге материал алуды, қоректік орталарға егуді, таза дақыл бөліп алуды; микроорганизмдердің дәріге сезімталдығын анықтау әдістерін қолдана білу;

– аналитикалық таразылармен, жылыту, өлшеу құралдармен, центрифугамен, КФК-н, лабораториялық ыдыстармен және тағы басқаларымен жұмыс істеу;

–сапалық, сандық есептің экспресс- әдістерді жүргізу;
– әр түрлі жарақаттарда дәрігерге дейінгі көмек көрсете алу, реанимация әдістерін, манипуляция техникасын игеру;

– қанның, несептің және оның тұнбасының жалпы анализдерін, нәжістің зерттеу, қақырықтың, іріңнің, мұрынның және жұтқыншақтың ішіндегісін зерттеуді.

Медициналық лаборанттың кәсіби қызметінің объектілері болып табылады:

– биологиялық материалдар;

– сыртқы орта объектілері;

– азық-түліктер.

4S09140101 «Медициналық лаборант» біліктілігі түлегінің кәсіптік қызметінің түрлері:

– шұғыл жағдайларда медициналық көмек көрсету;

-дистилятормен, қыздырғыш аспаптармен, центрифугамен, барлық түрдегі таразылармен, КФК, ИФА, ПЦР, талдағышавтоматтармен, жеделталдағыштармен және т.б.;

– есепке алу, есеп беру құжаттарын жүргізу;

– гистологиялық техниканың негізгі әдістерін пайдалана отырып, микроскоппен жұмыс істеу;

—қарапайымдылардың, гельминттердің, бунақ аяқтылардың әр қилы даму сатыларындағы типтерін анықтауды іске асыру;

– биологиялық материалдардың биохимиялық талдауының әдістерін білу;

—қанның, несептің, асқазан сөлінің, нәжіс массаларының, өттің, қақырықтың, қынап қабырғалары жасушаларының, қуық безі сөлінің және ликвордың қалыпты және патологиялық жағдайдағы қасиеттері мен құрамын анықтау;

—асқазан, өт қабы қызметтерін зерттеу әдістерін игеру және қан топтарына, саңырауқұлақпен және жыныстық қатынас ауруларымен зақымдануларға сипаттама беру;

—бактериологиялық және вирусологиялық зерттеулерге арналған материалдарды (қақырық, жұтқыншақ пен мұрынның ішіндегі заттары, ірің, нәжіс, несеп және қан) алуды іске асыру;

– әр түрлі әдістермен микроскопиялық препараттарды дайындау және бояу;

– әр түрлі қоректік орталар дайындау және оларды зарарсыздандыру;

– микроорганизмдердің дәрілерге сезімталдығын анықтау әдістерін меңгеру;

– сыртқы орта объектілерінен материал алуды іске асыру;

-суды, топырақты, азық-түлік өнімдерін, күнделікті пайдалану заттарына санитариялық бактериологиялық, санитариялық вирусологиялық тексеру жүргізу;

– судан, топырақтан, тамақ өнімдерінен, ауадан сынама алуды және олардың физико-химиялық қасиеттерін анықтау;

– қоршаған орта факторларына санитариялық-гигиеналық баға беру;

– тұрғын үйлер мен өндірістік кәсіпорындардың микроклимат көрсеткіштерін анықтау және бағалау;

– тігу және таңу материалдарының зарарсыздығына талдау жүргізу;

– дезинфекция және зарарсыздандыру сапасына бақылау жүргізу;

-аэробтар мен анаэробтардың таза дақылдарын бөліп шығару, оларды идентификациялау;

-микробиологиялық, вирусологиялық, санитариялық-гигиеналық, клиникалық- диагностикалық және биохимиялық талдауларыды есепке алу, баға беру және нәтижелерін жазып беру;

– қазіргі заманғы барлық биологиялық материалдардың нақтамасын, дифференциалдық нақтамасын, лабораториялық және аспаптық әдістерді пайдалана отырып іске асыру;

– салауатты өмір салтын насихаттау бойынша санитариялық ағарту жұмыс жүргізу.